Raporty ESG będą digitalizowane, znakowane i audytowane

Raporty ESG będą digitalizowane, znakowane i audytowane

Raporty ESG mają być digitalizowane, znakowane znacznikami XBRL i audytowane. Będą mieć też większy zakres ujawnień. Nowe wymagania w zakresie sprawozdawczości ESG to duże wyzwanie dla przedsiębiorców

Zarówno ESRS, jak i taksonomia UE systematyzują zakres ujawnianych informacji. Opublikowane ESRS wskazują ponad 800 punktów danych (data point). Ich lista będzie rozpatrywana przez organizacje pod kątem ujawnienia. Jaki będzie zakres ujawnień?

Kluczową sprawą jest ocena, które tematy z zakresu zrównoważonego rozwoju są istotne w logice podwójnej istotności, tj. finansowej i wpływu. Zakres ujawnień wynika z oceny istotności kwestii zrównoważonego rozwoju. Jeżeli w wyniku tej oceny spółka nie zidentyfikuje danego tematu czy podtematu ESG jako istotnego, nie musi ujawniać informacji objętych powiązanymi data point. Jeżeli dany temat z zakresu ESRS będzie oceniony jako nieistotny, jednostka musi przedstawić odpowiednie uzasadnienie. Nie wszystkie zatem ujawnienia z data point będą ujawniane.

Jak ESRS wpływają na obowiązki informacyjne wynikające z taksonomii UE?

Taksonomia UE to potoczna nazwa rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z 18.06.2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje. Określa ono, czy działalności spółki są objęte taksonomią i czy spełniają jej techniczne kryteria, prezentują wskaźniki KPI dotyczące obrotu, nakładów inwestycyjnych i kosztów operacyjnych w odniesieniu do sześciu celów środowiskowych. Przepisy taksonomii UE są komplementarne z dyrektywą dotyczącą raportowania zrównoważonego rozwoju i ESRS.

W kwestii raportowania obowiązywały już wcześniej taksonomie?

Taksonomia UE dotyczy celów środowiskowych, które są systematyką klasyfikowania działalności.

Taksonomia ESMA opracowywana na podstawie taksonomii IFRS wprowadza znaczniki XBRL do oznaczenia sprawozdań finansowych przygotowywanych zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej. Spółki notowane na GPW od 2021 r. są zobowiązane do sporządzania skonsolidowanego sprawozdania w formacie ESEF ze znacznikami Inline XBRL zgodnie z taksonomią ESMA.

Taksonomią ESRS, także w fazie opracowywania, zawiera znaczniki XBRL do znakowania informacji nt. zrównoważonego rozwoju przedstawianych w formacie elektronicznym.

Taksonomia EU nie jest powiązana z taksonomiami do znakowania XBRL informacji – informacje ujawniane na jej podstawie są znakowane znacznikami taksonomii ESRS w formacie Inline XBRL.

Na jakim etapie są prace przygotowywania taksonomii XBRL w zakresie ESRS?

W kwietniu 2024 r. planowano zakończenie konsultacji projektów taksonomii XBRL do pierwszego zakresu ESRS oraz dla ujawnień informacji z art. 8 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z 18.06.2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje (taksonomia UE).

Według oficjalnego harmonogramu pierwsze znakowanie informacji z zakresu ESRS miało obejmować okresy rozpoczynające się od 1.01.2023 r. Rozporządzenie wprowadzające tę taksonomię zostanie opublikowane prawdopodobnie w połowie 2025 r.

Czy znakowanie ujawnień z zakresu ESRS i znakowanie skonsolidowanych sprawozdań finansowych są podobne?

Raporty roczne spółek giełdowych w formacie elektronicznym – w tym skonsolidowane sprawozdania finansowe – są objęte znakowaniem XBRL. W znakowaniu sprawozdań finansowych używa się szczegółowego znakowania sprawozdań, tzw. face, czyli Sprawozdania z sytuacji finansowej, Sprawozdania z dochodów całkowitych i innych, Sprawozdania z przepływów, Zestawienia zmian w kapitale. W zakresie ujawnień w notach i polityk rachunkowości wstawia się znaczniki tzw. blokowe, czyli treści mieszanych, które zawierają opisy, kwoty i tabele. Stosuje się również główne typy znaczników: numeryczne, tekstowe i blokowe. W tym aspekcie sposób znakowania informacji z zakresu ESRS będzie podobny.

Nowość dotyczy natomiast zakresu danych objętych znakowaniem danych zrównoważonych w porównaniu do danych sprawozdań finansowych. Zgodnie z dyrektywą art. 29d znakowaniem będą objęte odpowiednio do zakresu raportowania dane jednostki lub grupy (w sprawozdaniach finansowych znakowano sprawozdania skonsolidowane).

Kto w firmie jest odpowiedzialny za raportowanie zrównoważonego rozwoju?

Raportowanie ESG obejmuje wiele tematów: środowiskowe, społeczne, pracownicze, dotyczące klientów, ładu korporacyjnego itd. Ujawnienia także są różnorodne: strategie, polityki, działania, ryzyka, cele, scenariusze. Dlatego każde przedsiębiorstwo zobowiązane do raportowania w obszarach ESG powinno stworzyć swój własny zespół ekspertów, w skład którego wejdą reprezentanci różnych działów firmy.

Czy współpraca z doradcą w zakresie raportowania ESG jest konieczna?

Niektóre organizacje będą rozbudowywać własny zespół i know-how, inne zlecą wykonanie części procesu raportowania poza firmę (całościowy outsourcing nie będzie możliwy). Istnieją też rozwiązania pośrednie.

Doradca zewnętrzny może pomóc także np. na konkretnym etapie procesu (np. kwestie środowiskowe, prawne, budowania strategii firmy, tworzenia polityk i procedur, prezentacji danych i komunikacji). Nie wykona jednak raportu za firmę. Współpraca z nim nie zwalania zarządu i zarządzających z obowiązku uwzględnienia kwestii zrównoważonego rozwoju w politykach firmy i jej działaniach. Nie zwalnia też organów nadzoru z uczestnictwa w procesie.

W jaki sposób dotychczas przygotowano raporty ESG?

Raporty niefinansowe przygotowywały dotąd duże spółki. Ich zasoby osobowe i finansowe pozwalały na rozwijanie wewnętrznych zespołów odpowiedzialnych za raportowanie albo też korzystały one ze wsparcia doradców w zakresie przygotowania raportu, przeprowadzania analiz, tworzenia strategii i polityk.

Większość podmiotów wykorzystywała rozwiązania MS Office i samodzielnie opracowywała arkusze do zbierania informacji. Jednak im większa i bardziej złożona organizacja, tym trudniej skoordynować procesy. Wyzwaniem jest także zarządzanie zbieraniem danych i ich aktualizacjami.

Czy oprogramowanie wspomagające raportowanie ESG jest niezbędne?

Im bardziej złożona organizacja z zaawansowanymi procesami, tym bardziej pomocne i potrzebne są narzędzia informatyczne. Korzystanie z programu ma wiele korzyści: efektywność, terminowość, wiarygodność, dostęp do danych źródłowych i do różnych raportów, dokumentowanie pod kątem audytu, możliwości zarządzania procesem.

Oprogramowanie dostosowane do raportowania ESRS jest wielkim wsparciem, pozwala skoncentrować się na istotnych kwestiach, zwiększa przejrzystość pozyskiwania danych i pomiaru wyników.

Lista ponad 800 punktów danych z ESRS, taksonomia UE, obowiązek kalkulacji śladu węglowego – biorąc pod uwagę te i inne wymogi oraz uwzględniając zarządzanie procesem, usystematyzowanie dostępu do danych będących podstawą wniosków, jakość informacji, bezpieczeństwo danych i ciągłość wiedzy, wybór oprogramowania jest dobrym rozwiązaniem.

Szerzej w temacie na łamach dodatku do „Rzeczpospolitej” „ESG: raportowanie niefinansowe”  już wkrótce.